فنر فولادی بازار رها می‌شود؟

بررسی سناریوهای مختلف در این صنعت نشان می‌دهد که با وجود آنکه متغیرهای بنیادی رشد سودآوری خوبی را برای این صنعت در ادامه سال‌جاری پیش‌بینی می‌کنند، هنوز فولادسازان بورسی در زمره پربازده‌‌‌ترین صنایع بازار سرمایه از ابتدای سال‌جاری قرار نگرفته‌‌‌اند. یکی از دلایل این موضوع، فروکش‌کردن انتظارات تورمی است که قیمت دلار را در محدوده ثابتی قرار داده است. علاوه بر این، پس از شروع سال‌جاری بازارهای جهانی با رکود عجیبی همراه شدند و قیمت کامودیتی‌ها کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرد. همچنین دخالت‌‌‌ دولت در نرخ گاز سوخت در حالی مطرح شد که نرخ‌های محصولات فولادی در بورس‌کالا رکوردهای عجیبی را به ثبت رساند.

همه این موارد سبب شد تا سرمایه بازاری‌‌‌ها بر سهام ریالی و با ریسک کم متمرکز شود. به همین دلیل، انتظار می‌رود، تا زمانی که نرخ دلار تحرک به‌خصوصی نشان نداده و تکلیف نرخ گاز سوخت این صنعت مشخص نشود، بازار به فلزات اساسی تمایلی نشان ندهد؛ هرچند تحرک قیمت‌های جهانی نوسانات خوبی را برای فولادی‌‌‌ها به همراه خواهد داشت. از این‌رو، پیش‌بینی می‌شود این صنعت به دلیل محدودیت انرژی، تابستان سردی را پشت سر بگذارد و در پاییز و زمستان با توجه به احتمال تحرک دلار و بهبود شرایط تولید محصولات، چشم‌‌‌انداز مثبتی پیش‌روی این صنعت قرار بگیرد.   موضوع دیگر کاهش انگیزه بانک‌های مرکزی دنیا برای ادامه رویکرد انقباضی است که می‌‌‌تواند قیمت‌های جهانی را با رشد خوبی همراه کند. هرچند این سناریو در صورتی تحقق می‌‌‌یابد که داده‌‌‌های اقتصادی آمریکا و به‌خصوص داده‌‌‌های چین، امیدها را به بهبود وضعیت اقتصاد جهان افزایش دهد.

بازدهی فولادی‌‌‌ها در 1402

نگاهی به آمار معاملات فولادی‌‌‌ها نشان می‌دهد که فولاد شاهرود با بازدهی 77درصدی در صدر بازدهی صنعت فولاد در پنج‌ماه اخیر قرار دارد.  پس از آن «فسبزوار» با ثبت بازدهی 38درصدی، «فجهان» با ثبت بازدهی 29درصدی و «ارفع» با ثبت بازدهی 20درصدی قرار دارند. همچنین «کویر» با ثبت بازدهی 10درصدی، «فغدیر» با بازدهی 7درصدی و «فولاد» با رشد قیمتی یک‌درصدی، بازدهی مثبتی را در گروه فلزات اساسی به ثبت رسانده‌‌‌اند. همان‌طور که انتظار می‌‌‌رفت پتانسیل رشد «فرود» موجب شده است تا در میان پربازده‌‌‌ترین سهام شرکت‌های فولادی قرار بگیرد.

گزارش‌‌‌های ماهانه

با توجه به افت سطح انرژی در صنایع، به‌خصوص صنایع دلاری و انرژی‌‌‌بر نظیر فولاد و سیمان، انتظار می‌رود گزارش‌‌‌های ماهانه مردادماه نیز گزارش‌‌‌های چندان مثبتی نباشد. پیش‌بینی می‌شود، اولا صنعت فولاد با افت تولید نسبت به میانگین سال اخیر مواجه شود و به تبع آن فروش محدود شود. همچنین افت نرخ‌ محصولات زنجیره فولاد در بورس‌کالا طی مردادماه و به‌خصوص اواسط مرداد و همچنین ثبات نسبی نرخ بیلت ایران می‌‌‌تواند نرخ‌ها را در محدوده ثابتی حفظ کرده یا اندکی با کاهش مواجه کند. بر همین اساس، سرمایه‌گذاران منتظر گزارش‌‌‌های ماهانه صنعت فولاد هستند تا بتوانند درک درستی از گزارش تابستان این صنعت داشته باشند. صنعت فولاد و به‌خصوص فولاد ارفع با ارائه گزارش فصلی بسیار امیدوار‌کننده روزهای سبزی را پشت سرگذاشتند؛ اما در نهایت قیمت‌ها را انتظارات تعیین می‌کنند و قیمت سهام براساس ارزش ذاتی سهام تعیین می‌شود. به همین دلیل، تابستان فولادی‌‌‌ها بهتر از بهار نخواهد بود و احتمالا بازار سرمایه به این موضوع واکنش نشان خواهد داد.

ثبات نسبی نرخ بیلت

قیمت بیلت CIS طی چند هفته اخیر با رشد قابل‌توجهی همراه شد؛ به طوری که قیمت این محصول به 460دلار به ازای هر تن نیز رسید. اما نرخ محصولات فولادی به‌خصوص برای شرکت‌های بورسی به شرایط و داده‌‌‌های اقتصادی چین وابستگی زیادی دارد و پیش‌بینی می‌شود با توجه به داده‌‌‌های ضعیف چین، قیمت‌ها در کوتاه‌مدت تغییر محسوسی را تجربه نکنند. با این حال، برخی از آمارها نشان می‌دهد که تولید فولاد چین در هفته‌‌‌های گذشته رونق خوبی را تجربه کرده است. میانگین قیمت بیلت CIS در سال‌های اخیر حدود 500دلار بوده است.

 قیمت این محصول از اواخر سال 98 رشد قیمتی خود را شروع کرد و در نیمه دوم سال 99 موفق شد به دلیل شرایط اقتصاد جهانی و حمایت‌‌‌های مختلف از اقتصاد‌‌‌های بزرگ دنیا، به بالای 500دلار و تا بهار 1401 به دلیل جنگ روسیه و اوکراین از سطح 800دلار فراتر رود. اما پس از رکود در اقتصادهای جهانی در پی رشد افسارگسیخته نرخ تورم، نرخ کوموها به‌خصوص بیلت به اواخر 99 بازگشت. بررسی‌‌‌ها از بازدهی صنعت فلزات اساسی در بورس ایران طی سال‌های مختلف نشان می‌دهد که بیشترین بازدهی قیمتی در این صنعت مربوط به سال 99 بوده که در پی رشد قیمت‌های جهانی همزمان با رشد شدید میانگین نرخ ارز، شاخص فلزات اساسی بازدهی سالانه بیش از 200درصدی را به ثبت رسانده است.

با وجود اینکه بورس کامودیتی‌محور تهران، آنقدر در گیرودار حواشی دولت و دخالت‌‌‌های آن است که از بازارهای جهانی که در حالت سکون قرار گرفته‌‌‌اند کمترین تاثیر را می‌‌‌پذیرد، در شرکت‌های تک‌محصولی که تنها شمش به فروش می‌‌‌رسانند، تغییر قیمت‌های جهانی در تحلیل بنیادی وزن بسیار بالایی دارد.  از این‌رو، با توجه به اینکه نرخ شمش بیلت، از ابتدای سال در محدوده‌‌‌های فعلی قرار داشته و انتظار رشد عجیب و غریب از نرخ این محصول وجود ندارد، احتمالا در نظرگرفتن نرخ شمش بیلت در محدوده 450دلار به‌عنوان یکی از مفروضات تحلیل این صنعت، منطقی به نظر می‌‌‌رسد.

تحولات بورس‌کالا

بورس کالا نیز چند سالی است میزبان شمش فولاد شرکت‌های مختلف است و به محل مناسبی برای قیمت‌گذاری منصفانه محصولات فولادی تبدیل شده است. نرخ محصولات فولادی در بورس‌کالا متاثر از نرخ جهانی و دلار است. اما محصولات فولادی در بورس‌کالا، به دلیل تقاضای بالا و تامین نیازهای اساسی کشور، با دلار بالاتری نسبت به دلار نیما معامله می‌‌‌شوند. قیمت‌گذاری محصولات فولادی براساس نرخ شمش فولاد خوزستان انجام شده و هر محصول از زنجیره فولادی کشور براساس ضریبی از شمش «فخوز» مورد قیمت‌گذاری قرار می‌گیرد. نرخ این محصول به دلیل رقابت بالا، رشد نرخ‌های جهانی در ابتدای سال و رشد نرخ ارز نسبت به سال گذشته، اعداد بالایی را به ثبت رساند؛ به طوری که نرخ شمش «فخوز» در فروردین‌ماه به 22میلیون تومان نیز رسید.

پس از کاهش نرخ‌های جهانی و فروکش‌کردن انتظارات تورمی، نرخ این محصول کاهش یافته است؛ به طوری که اکنون در حدود 19میلیون تومان معامله می‌شود. به همین دلیل، با توجه به احتمال افزایش نرخ به 22میلیون تومان و بالاتر از این قیمت، میانگین نرخ شمش «فخوز» برای سال‌جاری حدود 20میلیون تومان در نظر گرفته شده است. تمام شرکت‌های فولادی با افزایش نرخ شمش «فخوز»، با رشد سودآوری همراه می‌‌‌شوند.  قیمت این محصول، هم بر درآمد فروش برخی از شرکت‌ها و هم بر بهای تمام‌‌‌شده تاثیر می‌‌‌گذارد. از این‌رو افزایش نرخ شمش «فخوز» تاثیر بسزایی بر سودآوری این صنعت دارد.

حساسیت سود فولادی‌‌‌ها به دلار

صنعت فولاد به‌عنوان یکی از صنایع دلاری‌محور بورس به‌شدت از نرخ ارز تاثیر می‌‌‌پذیرد. برای پیش‌بینی نرخ دلار، تحولات نیمه دوم اهمیت ویژه‌‌‌ای دارد. هرچند در ماه‌‌‌های اخیر با کاهش انتظارات تورمی نرخ دلار نیز در بازار آزاد در محدوده 47 تا 50هزار تومان نوسان می‌‌‌کرد؛ اما تحولات مهم نیمه دوم سال نیز می‌‌‌تواند تاثیرگذار باشد.  از آنجا که نرخ دلار نیما در نیمه اول سال در محدوده 38هزار تومان بوده است، پیش‌بینی می‌شود در صورت تداوم شرایط و حفظ رویکرد سیاست خارجی کشور، احتمالا نرخ دلار به‌طور میانگین همان 40هزار تومان باشد و بازار شاهد نوسان شدیدی در نرخ دلار نیما نباشد. اما اگر جهش قابل‌توجهی پیش‌‌‌روی نرخ ارز باشد، احتمالا دلار نیما نیز به موازات نرخ دلار در بازار آزاد حرکت خواهد کرد. بر همین اساس، دو سناریوی محتمل پیش‌روی نرخ دلار فولادی‌‌‌هاست. در صورت تداوم شرایط فعلی که می‌‌‌توان وزن بیشتری به حفظ شرایط داد، نرخ دلار حدود 40هزار تومان در نظر گرفته می‌شود. نرخ 45هزار تومان برای دلار با احتمال بسیار پایینی می‌‌‌تواند محقق شود.

 سرنوشت گازی فولادی‌‌‌ها

یکی از چالش‌‌‌های اصلی صنعت فولاد، تامین گاز این صنعت به‌عنوان یکی از انرژی‌‌‌برترین صنایع بورسی پس از سیمان است. فولادی‌‌‌ها که در سه‌ماه تابستان با مشکلات برق و در سه‌ماه زمستان با مشکلات گاز دست و پنجه نرم می‌کنند، یکی از تاثیرگذارترین صنایع بورسی در راستای توسعه اقتصادی کشور هستند که با اجرای طرح‌‌‌های توسعه و تکمیل زنجیره ارزش، نیازهای داخلی را تامین کرده و جزو صنایع ارزآور کشور هستند. به نظر می‌رسد تامین نیاز انرژی در صنایع کشور باید از اولویت‌‌‌های اصلی دولت باشد. در زمینه تامین برق اقداماتی از جمله احداث نیروگاه در دست کار است؛ اما همچنان تامین انرژی یک‌معضل است. با این حال، دولت نرخ گاز سوخت را برای هر صنعت براساس ضریبی از نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌ها تعیین می‌کند. بر همین اساس دو سناریو پیش‌روی بازار است. دولت ممکن است در خصوص نرخ گاز سوخت تخفیف قائل شده و نرخ آنها را به 2هزار تومان به ازای هر مترمکعب بازگرداند.

 سناریوی دوم نیز تثبیت نرخ گاز روی 4هزار تومان است. حساسیت برخی از نمادها به نرخ سوخت از آنجا افزایش می‌‌‌یابد که مصرف برخی از نمادها به دلیل شرایط تولید بسیار بالاست. از آنجا که در ایران فرآیند تبدیل گندله به آهن اسفنجی با روش احیای مستقیم صورت می‌گیرد، هزینه انرژی در این صنعت و به‌خصوص در برخی از نمادها اهمیت ویژ‌‌‌ه‌‌‌ای دارد. دلیل استفاده از احیای مستقیم نیز وجود منابع گازی فراوان در ایران نسبت به سایر تولیدکنندگان در کشورهای دیگر است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد نمادهایی نظیر «فغدیر»، «کاوه»، «فجهان»، «فصبا»، «هرمز» و «فخوز» بیشترین حساسیت را نسبت به رشد 100درصدی نرخ گاز نشان می‌دهند. تولیدات و محصولات اصلی این نمادها عمدتا آهن اسفنجی است یا آهن اسفنجی به‌عنوان محصول میانی در کارخانه‌‌‌های تولید شمش و سایر محصولات زنجیره فولاد به کار می‌رود.  نمادهایی نظیر «فولاد» نیز به دلیل خرید مستقیم آهن اسفنجی حساسیت کمتری به نرخ انرژی نشان می‌دهند.

محتمل‌‌‌ترین سناریو برای فولادی‌‌‌ها

سودآوری صنعت فولاد با سناریوهای مختلف نشان می‌دهد که حساسیت هر نماد به متغیرهای گوناگون تا چه اندازه است، اما به نظر می‌رسد با شرایط موجود، نرخ شمش بیلت که از ابتدای سال زیر 500دلار معامله شده و روند کاهشی به خود گرفته است، اکنون نیز در حوالی 450دلار باقی بماند. قیمت‌ها در بورس‌کالا نیز با توجه به تقاضای داخلی و نرخ‌های جهانی تعیین می‌شود و احتمالا محصولات در بورس‌کالا طی ادامه سال نیز با دلاری بالاتر از دلار نیما مورد دادوستد قرار بگیرند.

 نرخ دلار نیز نمی‌‌‌تواند نوسانات شدیدی را تجربه کند و با توجه به اینکه طی بهار سال‌جاری عمدتا شرکت‌های فولادی موفق نشدند فروش صادراتی را با نرخ تسعیر بالای 40هزار تومان به ثبت برسانند، احتمالا در ادامه سال نیز در صورتی که نرخ دلار موثر بر درآمد فولادی‌‌‌ها بالای 40هزار تومان باشد، به طور میانگین نرخ دلار همان 40هزار تومان خواهد بود که به احتمال زیاد قابلیت تحقق دارد. نرخ گاز سوخت نیز با توجه به نبود ‌ثبات رویه در تصمیم‌گیری‌‌‌های دولت، به طور محافظه‌‌‌کارانه‌‌‌ 4هزار تومان در نظر گرفته شده است. در صورتی که مفروضات مورد اشاره محقق شود، سودآوری صنعت فولاد نسبت به سال قبل رشد خوبی را تجربه خواهد کرد؛ به‌طوری که انتظار می‌رود، «فخوز» و «فرود» با رشد سودآوری بالای 100درصد همراه شوند.

«فسبزوار» و «ارفع» نیز رشد سودآوری بالای 50درصد را تجربه خواهند کرد. «فغدیر» و «کویر» نیز به احتمال زیاد افت سودآوری قابل‌توجهی را تجربه خواهند کرد.  بررسی‌‌‌ها از نسبت قیمت به سود نیز نشان می‌دهد که این نسبت به طور ttm یا چهار فصل اخیر در محدوده‌های جذابی قرار دارد. «فولاد»، «فسبزوار»، «کویر» و «هرمز» پایین‌‌‌ترین نسبت قیمت به سود را دارند. علاوه بر این «فرود» با  رقم 37/ 3 کمترین P/ E آینده‌نگر را دارد و پس از آن «فخوز» با P/ E آینده‌نگر 31/ 4 قرار گرفته است.